مجله نظارت و بازرسی
پیاپی 36 (تابستان 1395)

این پژوهش مطالعهای است در حوزه سلامتی جسمی و روان شناختی فرماندهان و مدیران ارشد بازنشسته، و هدف آن تعیین و مقایسه سطح سلامت جسمی و روان شناختی شامل: اضطراب، افسردگی، ناکنش وری اجتماعی فرماندهان و مدیران ارشد بازنشسته نیروی انتظامی، قبل و بعد از بازنشستگی و ارائه راه کارهای مناسب به منظور کاهش مشکلات ایشان در دوره بازنشستگی میباشد. این پژوهش از نوع علی مقایسهای است و در آن از آزمونهای آماری از جمله روش تحلیلی مانوا و آزمونهای زوجی جهت مقایسه گروه ها برای متغیرهای وابسته و کنترل سایر متغیرهای تاثیرگذار، استفاده شده است. تعداد افراد مورد مطالعه دراین پژوهش تعداد 50 نفر از فرماندهان و مدیران ارشد شاغل و 120 نفر از فرماندهان و مدیران ارشد بازنشسته در قالب 4 گروه میباشد. بر اساس یافته های این پژوهش، میزان سلامتی جسمی و سلامتی روان شناختی فرماندهان و مدیران ارشد نیروی انتظامی در تمام مقیاسها، قبل از بازنشستگی نسبت به بازنشستگان در دو گروه بازنشسته بدون شغل جدید بیشتر بود. طبق این نتایج اهمیت موضوع بازنشستگی به ویژه در حوزه مسائل روان شناختی و همچنین داشتن شغل مناسب توسط مدیران و فرماندهان ارشد بازنشسته که با شروع این دوره حساس بخشی از منبع درآمدی و سایر امتیازات رفاهی خود را ازدست میدهند، مشخص گردید.

این پژوهش به بررسی تاثیر فرهنگ ایمنی سازمانی بر رفتار ایمن کارکنان تمرکز دارد و مبتنی بر این فرض است که نگرشها و رفتارهای انسانی میتوانند بوسیله فرهنگ ایمنی سازمانی شکل بگیرند تا تخلفها و خطاهای انسانی در سازمانها کاهش یابد. این پژوهش بر اساس هدف از نوع کاربردی و از نظر گردآوری داده ها از نوع پیمایشی است. ابزار گردآوری داده پرسشنامه بوده، که به روش تصادفی ساده و به صورت میدانی در بین نمونه آماری توزیع شده است. چارچوب نظری این پژوهش را نظریه رفتار برنامهریزی شده اجزن (1991؛ 2005) شکل داده که از نظر بارون (2008) جنبه های روانشناختی رفتار کارمند را توضیح میدهد. این چارچوب توسط فوگارتی و شاو (2009) توسعه داده شد، و در این جا از الگو توسعه یافته آن استفاده شده است. تحلیل عاملی با الگوسازی معادله ساختاری بوسیله نرم افزار Amos از نقاط قوت روش شناختی این پژوهش بوده و برای تحلیل توصیفی داده ها نیز از نرم افزار SPSS استفاده شده است.

محافظت از منابع انسانی در برابر آسیب ها و مخاطرات موضوعی است که اسلام در توصیه های خود به آن سفارش مینماید. در شرایطی که مخاطرات روز افزون و آسیب های احتمالی تهدیدی برای ایمنی انسان محسوب میشوند. مسئلهای که در این پژوهش مورد توجه و تحقیق قرار گرفته شناسایی پیشران های ایمنی از منظر اسلام میباشد. زمینه مطالعاتی این پژوهش به آینده پژوهی ارجاع می یابد و هدف از شناسایی و احصا پیشران های آینده در این پژوهش، ایجاد بسترهای تحقق ایمنی در آینده و اعمال مدیریت آینده نگر برای بهبود و توسعه ایمنی از منظر اسلام و صیانت منابع انسانی در برابر آسیب های احتمالی میباشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفت. گرداوری اطلاعات مورد نیاز، با استفاده از روش کتابخانه ای صورت گرفت. در این روش با مراجعه به اسناد معتبر اسلامی در قالب فایل های الکترونیکی و اسناد مکتوب از قبیل کتابهای اسلامی بویژه قرآن، تفاسیر قرآن و کتاب های روائی معتبر، داده ها و اطلاعات مورد نیاز احصا و جمعآوری شد. یافته های این پژوهش پیشران های ایمنی از منظر اسلام را در پیشران های فشار حال، کشش آینده و وزن تاریخ که حکایت از پیشران های ارزشی جوامع دارد دسته بندی نمود. پیشران های فشار حال ایمنی از منظر اسلام شامل التزام به نظم، مذمت برابری امروز با دیروز و تدبیر در امور میباشد؛ پیشران کشش آینده ایمنی از منظر اسلام که در این پژوهش شناسایی شد توجه خدا به عاملان ایمنی میباشد؛ پیشران های وزن تاریخ که ریشه در ارزش ها دارند شامل ارزشمندی احیای انسانها از نگاه دینی و استفاده از حرز، تعویذ و دعاهای ماثوره میباشد. در نتیجه هر یک از موارد احصا شده فوق میتوانند به عنوان یک مولفه کلیدی و پیشران ایمنی برای مدیریت ایمنی از منظر اسلام در سازمان ها مورد استفاده قرار گیرند.

این مقاله با هدف تبیین رابطه ابعاد روانشناختی توانمندسازی و فرهنگ ایمنی تلاش مینماید تا به این سوال اصلی پاسخ دهد، که چه رابطهای بین ابعاد روانشناختی توانمندسازی کارکنان و ارتقاء فرهنگ ایمنی در سازمان پلیس وجود دارد؟ تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت مطالعه همبستگی است. بر اساس نوع داده کیفی-کمی میباشد. ابتدا به روش کیفی و با انجام مصاحبه با نخبگان به تعداد 20 نفر که به روش قضاوتی انتخاب گردیدند، داده ها درمورد متغیرهای تحقیق جمعآوری گردید. در روش کمی جامعه آماری مطالعه حاضر را تعداد 125 نفر از مدیران و روسای ادرات ستاد انتظامی ناجا تشکیل میدهند که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران، تعداد 95 نفر انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها یک پرسشنامه محقق ساخته 28سوالی بود. روایی ابزار به وسیله روایی صوری تایید و پایایی آن بهوسیله آلفای کرونباخ محاسبه که مقدار آن 83/. بدست آمد. یافته ها نشان داد بر اساس نتایج آزمون، ضریب رگرسیونی استاندارد شده برای متغیر توانمندسازی (759/0) در سطح خطای کوچکتر از 5 درصد معنادار میباشد. بنابراین میتوان گفت که متغیرهای ابعاد روانشناختی توانمندسازی بر فرهنگ ایمنی موثر میباشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ابعاد روانشناختی توانمندسازی کارکنان پلیس در فرهنگ ایمنی تاثیرگذار بوده و با افزایش سطح توانمندی روانشناختی کارکنان، میتوان بهبود و ارتقاء سطح فرهنگ ایمنی را در سراسر سازمان پلیس پیشبینی نمود. همچنین بیشتر آسیب ها و خسارتهای مادی و معنوی ناشی از انجام وظایف سازمانی بر اثر ضعف مولفه ها و شاخصهای روانشناختی در بستر ضعف فرهنگ ایمنی اتفاق میافتد و با شناسایی و تقویت عواملی چون مولفه های روانشناختی توانمندسازی کارکنان، میتوان وضعیت و سطح فرهنگ ایمنی را توسعه و بهبود بخشید.

تقویت و نهادینه سازی عوامل موثر بر رفتارهای ایمن، به عنوان یک مسئله اساسی شمرده می شود؛ لذا این تحقیق میکوشد تا ضمن دستیابی به رابطه ابعاد جو ایمنی با رفتارهای ایمن، به این سوال اساسی پاسخ دهد که چه رابطهای بین ابعاد جو ایمنی با رفتارهای ایمن کارکنان در ماموریت های سازمانی پلیس وجود دارد. روش تحقیق حاضر از نظر داده ها کمی و از نظر اهداف کاربردی و از نظر ماهیت مطالعه همبستگی است. ابتدا به روش کیفی و با انجام مصاحبه با نخبگان پلیس، داده های اولیه جمعآوری گردید. انتخاب نمونه برای مصاحبه به روش ترکیبی قضاوتی و گلوله برفی انجام پذیرفت و با انجام مصاحبه با 9 نفر، اشباع نظری حاصل شد. در روش کمی جامعه آماری مطالعه حاضر را تعداد 1225 نفر از مدیران و کارکنان فرماندهی انتظامی استان قم تشکیل میدهند، که تعداد 292 نفر نمونه انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار پژوهش حاضر را یک پرسش نامه محقق ساخته 22 سوالی تشکیل میدهد. روایی ابزار به وسیله روایی صوری تایید و اعتبار آنها به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه که مقدار آن 87/. بدست آمد. داده های جمعآوری شده به روش کمی با استفاده از روش های آماری در بسته نرمافزاری spss 18 و یافته های حاصل از مصاحبه به شیوه حکمی، اجتهادی و به روش برهانی و تفسیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های آماری نشان داد، بین متغیرهای اصلی و چهارگانه ابعاد جو ایمنی و رفتارهای ایمن کارکنان در ماموریتهای سازمانی پلیس رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد و با عنایت به میزان همبستگی برابر با 819/.، این رابطه نسبتا قوی میباشد.

شخصیت، مجموعهای از ویژگی های روانی است که در فرد به صورت پایدار وجود دارد و بر رفتار و تفکر وی اثرگذار است. علیرغم اثرگذاری بالای شخصیت کارکنان در نگرش ایمنی کارکنان، تحقیقات اندکی در این زمینه صورت گرفته و بنابرین هدف اصلی این مطالعه، بررسی میزان تاثیر شخصیت کارکنان با دو بعد برونگرایی و مسئولیتپذیری در نگرش کارکنان به ایمنی است. جامعه آماری این مطالعه را کارکنان یکی از مراکز نظامی تشکیل دادهاند که با توزیع و جمعآوری 160 پرسشنامه ها، تعداد 110 عدد مورد تحلیل قرار گرفت. با توجه به ویژگی سازه نگرش ایمنی که به صورت ترکیبی (سازنده) و کوچک بودن اندازه نمونه، جهت تحلیل داده ها از نرم افزار Smart-PLS2 استفاده شد. در ابتدا روایی همگرای متغیرهای مشاهدهپذیر و برازش مدل انعکاسی و سازنده مدل مفهومی مورد تائید قرار گرفت و سپس با الگوریتم pls به آزمون فرضیه ها پرداخته شد که نتایج حاکی از آن بود که برونگرایی و مسولیتپذیری کارکنان و همچنین شخصیت آنها به صورت کلی بر نگرش ایمنی کارکنان ستاد ناجا تاثیرگذار است.